Mimo osobistych tragedii oraz dotykających ich represji większość Polaków mieszkających na terenach byłego ZSRR nie utraciła świadomości narodowej, ale pamiętała o swoich korzeniach, kultywując polskie tradycje oraz pielęgnując język. Po odzyskaniu przez Polskę suwerenności w 1989 r., ze względu na bardzo złą sytuację materialną, większość z nich nie mogła w pełni podtrzymywać swoich związków z ojczyzną przez przyjazdy do Polski i korzystanie z dóbr kultury i nauki. Karta Polaka ułatwia nie tylko podróżowanie i zwiedzanie kraju, ale także umożliwi podejmowanie studiów, uzyskanie pobytu stałego w Polsce a następnie obywatelstwa polskiego. Dziś w Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Poznaniu wojewoda wielkopolski Michał Zieliński wręczył po raz pierwszy Karty Polaka trzynastu obywatelom Ukrainy i Białorusi.
- Chylę czoła przed determinacją Państwa rodzin, które mimo niełatwych okoliczności pielęgnowały to, co świadczy o narodowej świadomości - znajomość języka, kultury i tradycji. Wierzę, że potwierdzająca przynależność do naszego narodu Karta Polaka będzie dla Państwa przepustką do korzystania w pełni z dóbr edukacji, nauki i kultury – mówił wojewoda podczas uroczystości.
Od 30 lipca 2022 r. obywatele Ukrainy, Białorusi i Rosji albo osoby posiadające w tych państwach status bezpaństwowca, podlegające przepisom ustawy z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka, mają możliwość złożenia wniosku o Kartę Polaka w każdym urzędzie wojewódzkim zgodnie z miejscem ich pobytu w Polsce. Obowiązujące wcześniej przepisy dotyczące wydawania i przedłużania Kart Polaka nie odpowiadały wyzwaniom związanym z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Ustawowym obowiązkiem państwa jest umożliwienie osobom polskiego pochodzenia złożenia wniosku o Kartę Polaka mimo zawieszenia działalności większości konsulatów Rzeczypospolitej Polskiej w Ukrainie, spowodowanego agresją Federacji Rosyjskiej na to państwo. Zainteresowanie złożeniem wniosku o przyznanie Karty Polaka w województwie wielkopolskim jest bardzo duże.
Karta Polaka stanowi realizację art. 6 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i jest dokumentem poświadczającym przynależność do Narodu Polskiego a uprawnienia wynikające z jej posiadania obejmują następujące obszary: edukacja i nauka, kultura, transport publiczny oraz sprawy wizowe.
