Ochrona ludności

Zdarzenie radiacyjne – nietypowa sytuacja lub zdarzenie związane ze źródłem promieniowania jonizującego, wymagające podjęcia pilnych działań interwencyjnych w celu:

1. złagodzenia poważnych niepożądanych skutków dla zdrowia ludzi, ich bezpieczeństwa, jakości życia, mienia lub środowiska lub
2. zmniejszenia ryzyka, które mogłoby doprowadzić do poważnych niepożądanych skutków, o których mowa w lit. a.

Ze względu na zasięg skutków wyróżnia się następujące rodzaje zdarzeń radiacyjnych:

1. zdarzenie powodujące zagrożenie jednostki organizacyjnej – zdarzenie radiacyjne, które powstało na terenie tej jednostki, a zasięg jego skutków nie przekracza granic jej terenu;
2. zdarzenie powodujące zagrożenie publiczne o zasięgu wojewódzkim – zdarzenie radiacyjne, które powstało na terenie jednostki organizacyjnej albo poza nią w czasie prowadzenia prac w terenie lub w czasie transportu materiałów jądrowych, źródeł promieniowania jonizującego, odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego, a zasięg jego skutków nie przekracza obszaru jednego województwa;
3. zdarzenie powodujące zagrożenie publiczne o zasięgu krajowym – zdarzenie radiacyjne określone w pkt 2, jeżeli zasięg jego skutków przekracza lub może przekroczyć obszar jednego województwa.

Każde zdarzenie radiacyjne zaistniałe na terenie kraju lub poza jego granicami, którego zasięg skutków przekracza granice Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi zdarzenie powodujące zagrożenie publiczne o zasięgu krajowym.
Akcją likwidacji zagrożenia i usuwania skutków zdarzenia kieruje, odpowiednio:

1. kierownik jednostki, na której terenie nastąpiło zdarzenie;
2. wojewoda we współpracy z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym;
3. minister właściwy do spraw wewnętrznych przy pomocy Prezesa Agencji.

Zdarzenie radiacyjne powodujące zagrożenie jednostki organizacyjnej, województwa albo kraju wymaga podjęcia stosownych działań interwencyjnych.
Działania interwencyjne – działania, które zapobiegają narażeniu lub ograniczają narażenie ludzi, jak również zapobiegają skażeniu lub zmniejszają skażenie środowiska w wyniku zdarzenia radiacyjnego lub sytuacji narażenia istniejącego, polegające na oddziaływaniu na źródło promieniowania jonizującego, źródło skażeń promieniotwórczych, drogi rozprzestrzeniania skażeń promieniotwórczych, ludzi oraz na środowisko.
Działaniami interwencyjnymi wprowadzanymi w razie możliwości przekroczenia poziomów interwencyjnych są:

1. ewakuacja;
2. nakaz pozostania w pomieszczeniach zamkniętych;
3. podanie preparatów ze stabilnym jodem;
4. zakaz lub ograniczenie: spożywania skażonej żywności i skażonej wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, żywienia zwierząt skażonymi środkami żywienia zwierząt i pojenia skażoną wodą oraz wypasu zwierząt na skażonym terenie;
5. czasowe przesiedlenie ludności;
6. stałe przesiedlenie ludności.

Ewakuacja jest jednym z podstawowych działań mających na celu ochronę życia i zdrowia ludzi, zwierząt oraz ratowanie mienia, w tym zabytków, oraz ważnej dokumentacji, w przypadku wystąpienia wszelkiego rodzaju zagrożeń. Jej prowadzenie może mieć miejsce w różnych stadiach przebiegu zdarzeń niebezpiecznych. Ewakuacja polega na niezwłocznym przemieszczeniu ludności i transporcie mienia z rejonów, w których wystąpiło nagłe nieprzewidziane bezpośrednie zagrożenie do miejsc bardziej bezpiecznych.

W praktyce najczęściej przeprowadza się ewakuację osób poszkodowanych lub bezpośrednio zagrożonych (także zagrożonego mienia) po wystąpieniu zdarzenia niebezpiecznego (np. pożaru, wybuchu lub innego miejscowego zagrożenia) w obiektach lub na określonych obszarach.

Ewakuacja może mieć również charakter prewencyjny, tzn. może być prowadzona w przypadku zbliżającego się zagrożenia, np. związanego z rozprzestrzenianiem się zdarzeń niebezpiecznych, np. powódź, katastrofa chemiczna, pożar wielkoobszarowy czy groźba prowadzenia działań militarnych.

Zadania w zakresie przygotowania i przeprowadzania ewakuacji oraz przedsięwzięć z nią związanych (m.in. zapewnienie warunków do przetrwania ewakuowanej ludności) realizowane są przez wiele podmiotów, których kompetencje określone są w wielu aktach prawnych. W takiej sytuacji niezwykle ważna jest właściwa koordynacja skomplikowanych i prowadzonych wielokierunkowo działań ewakuacyjnych.

Samoewakuacja polega na przemieszczeniu się ludności z rejonów w których może wystąpić lub wystąpiło bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia poza strefę zagrożenia. Prowadzona jest przede wszystkim w oparciu o własne możliwości (transportowe, zakwaterowania, itd.).

Powódź - to czasowe pokrycie przez wodę terenu, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą, w szczególności wywołane przez wezbranie wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, z wyłączeniem pokrycia przez wodę terenu wywołanego przez wezbranie wody w systemach kanalizacyjnych (za art. 16 pkt 43 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne).

Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów, stosownie do zapisów zawartych w ustawie z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie:

• dokonuje oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa,
• opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią,
• ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.

Plan operacyjny ochrony przed powodzią ujmuje organizację współdziałania i kierowania organów administracji rządowej i samorządowej działających w województwie.

W planie określono dwa Warianty działań:

• wariant nr 1 – działania w sytuacji gdy zagrożenie powodziowe nie eskaluje,
• wariant nr 2 – działania w sytuacji gdy następuje eskalacja zagrożenia powodziowego.

Plan określa koncepcję działania w czasie zagrożenia powodziowego i powodzi na obszarze województwa wielkopolskiego. Zawiera przedsięwzięcia realizowane przez wojewodę podczas wprowadzania pogotowia i alarmu przeciwpowodziowego oraz koordynowania działaniami związanymi z monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń powodziowych na obszarze województwa wielkopolskiego oraz ujmuje kwestie funkcjonowania wojewódzkiego magazynu przeciwpowodziowego.

Plan operacyjny ochrony przed powodzią jest skorelowany z wojewódzkim planem zarządzania kryzysowego (WPZK).