Świadczenia osobiste i rzeczowe
Obywatele polscy, w ramach powszechnego obowiązku obrony, są obowiązani między innymi do wykonywania świadczeń na rzecz przygotowania obrony państwa na zasadach i w zakresie określonym w ustawie z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny.
Na osoby posiadające obywatelstwo polskie, które ukończyły 16 (szesnaście), a nie przekroczyły 60 (sześćdziesięciu) lat życia, może być nałożony obowiązek świadczeń osobistych, polegających na wykonywania różnego rodzaju prac doraźnych na rzecz przygotowania obrony państwa albo zwalczania klęsk żywiołowych, likwidacji ich skutków oraz zarządzania kryzysowego.
Ponadto na urzędy, instytucje państwowe, przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, a także osoby fizyczne może być nałożony obowiązek świadczeń rzeczowych, polegający na oddaniu do używania posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych na cele przygotowania obrony państwa albo zwalczania klęsk żywiołowych, likwidacji ich skutków oraz zarządzania kryzysowego.
Powyższe zadania realizowane są na podstawie decyzji administracyjnych w sprawie nałożenia lub przeznaczenia do wykonania świadczeń na rzecz obrony, podlegających rygorom ustawy Kodeks postępowania administracyjnego.
Organem uprawnionym do wydawania powyższych decyzji jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta dla podmiotów i osób zameldowanych na pobyt stały według właściwości miejscowej.
Od decyzji przysługuje odwołanie do właściwego miejscowo wojewody oraz po wyczerpaniu środków odwoławczych skarga lub sprzeciw do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
W czasie pokoju organ samorządu gminnego nakłada obowiązek i wzywa do wykonania świadczenia w związku z: ćwiczeniami wojskowymi - na wniosek Szefa Wojskowego Centrum Rekrutacji, ćwiczeniami w obronie cywilnej i praktycznymi ćwiczeniami z zakresu powszechnej samoobrony - na wniosek organu obrony cywilnej, ćwiczeniami w jednostkach przewidzianych do militaryzacji – na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej stanowiącej bazę formowania specjalnie tworzonej jednostki militaryzowanej, ćwiczeniami w jednostkach organizacyjnych przeznaczonych do militaryzacji - na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej wykonującej zadania na potrzeby obrony państwa.
W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny osoby podlegające obowiązkowi świadczeń osobistych mogą być powołane do wykonania różnego rodzaju prac doraźnych związanych z potrzebami obronnymi państwa. Ponadto osoby fizyczne mogą być zobowiązane do wykonania świadczeń rzeczowych, polegających na oddaniu posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych do używania w celu realizacji tych zadań. Stosowna decyzja w sprawie przeznaczenia do wykonania tych świadczeń powoduje pozostawanie w dyspozycji do jego realizacji.
Za wykonanie świadczenia osobistego przysługuje ryczałt godzinowy minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w grudniu roku poprzedniego, ustalonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Za używanie przedmiotu świadczenia rzeczowego przysługuje ekwiwalent pieniężny w formie ryczałtu. Stawkę ryczałtu za używanie przedmiotu świadczenia rzeczowego określa Rada Ministrów. Ryczałt za używanie przedmiotu świadczenia rzeczowego wypłaca jednostka organizacyjna, na rzecz której świadczenie zostało wykonane.
W czasie stanu klęski żywiołowej wójt, (burmistrz, prezydent miasta) starosta lub wojewoda, może wprowadzić obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych w celu zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, polegających na wykonywaniu czynności określonych w ustawie z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej.
