Kto może skorzystać z ustawy „Za życiem”?
Od 1. stycznia 2017 roku ustawa „Za życiem” umożliwia kobietom w ciąży i rodzinom (tj. małżonkom, rodzicom dziecka w fazie prenatalnej, rodzicom dziecka, opiekunowi faktycznemu dziecka, przez którego rozumie się osobę faktycznie opiekującą się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka, a także pozostające na ich utrzymaniu dzieci) otrzymanie świadczeń w sytuacji, w której u dziecka stwierdzono ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w okresie prenatalnym bądź podczas porodu. Dotyczy ona dzieci do 18. roku życia. Przy czym należy wskazać, że ustawę stosuje się do świadczeniobiorców oraz osób uprawnionych do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2561 ze zm.).
“Za życiem” - przywileje
Ustawa za życiem to przywileje, z których mogą i powinny skorzystać zarówno kobiety w ciąży, jak i rodziny dzieci niepełnosprawnych lub nieuleczalnie chorych. Podstawowa pomoc, którą otrzymają osoby objęte ustawą “Za życiem” to jednorazowe świadczenie pieniężne w wysokości 4000 zł wypłacane bez względu na dochód rodzica. Ponadto kobieta w ciąży może liczyć na:
- dostęp do diagnostyki prenatalnej,
- specjalnie dopasowaną opiekę zdrowotną w okresie ciąży, porodu i połogu,
- specjalnie dopasowaną opiekę neonatologiczną dla dziecka,
- poradnictwo laktacyjne,
- możliwość urodzenia dziecka w placówce przygotowanej na noworodka z niepełnosprawnością i chorobami genetycznymi,
- pomoc asystenta rodziny.
Ustawa “Za życiem” daje uprawnienia również dzieciom przed ukończeniem 18. roku życia, u których stwierdzono ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu powstałe w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu. Zaliczamy do nich przede wszystkim możliwość skorzystania z:
- odpowiednich świadczeń opieki zdrowotnej,
- usług koordynacyjno-opiekuńczo-rehabilitacyjnych,
- opieki paliatywnej i hospicyjnej,
- specjalistycznej pomocy psychologicznej,
- rehabilitacji leczniczej,
- wszelkich świadczeń wspierających dziecko i rodzinę, np. z pomocy prawnej, poradnictwa.
Jednorazowe świadczenie w ramach ustawy „Za życiem”
W celu otrzymania jednorazowego świadczenia w ramach ustawy „Za życiem” należy wypełnić przeznaczony do tego wniosek, który musi zostać uzupełniony przez rodzica, opiekuna prawnego albo opiekuna faktycznego dziecka bez względu na dochód. Do wniosku muszą zostać dołączone także dokumenty:
- zaświadczenie potwierdzające u dziecka rozpoznanie ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia albo nieuleczalnej choroby zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, wystawione przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, który posiada specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii, neonatologii, neurologii dziecięcej, kardiologii dziecięcej lub chirurgii dziecięcej,
- zaświadczenie lekarskie lub zaświadczenie wystawione przez położną potwierdzające, iż matka dziecka była pod opieką lekarza nie później niż od 10. tygodnia ciąży do porodu (zaświadczenie jest obowiązkowe w przypadku rodziców biologicznych).
Powyższe dokumenty są niezbędne do otrzymania jednorazowej finansowej zapomogi. Muszą być jednak, wraz z wnioskiem, złożone w terminie 12. miesięcy od dnia narodzin dziecka, a w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego – w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką albo przysposobienia, nie później niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia. Wniosek złożony po terminie zostanie pozostawiony bez rozpatrzenia.
Właściwym do prowadzenia postępowania i ustalenia prawa do jednorazowego świadczenia jest organ właściwy, czyli wójt/burmistrz/prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie.
Wzór wniosku określa załącznik do rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 26 stycznia 2023 r. w sprawie wzoru wniosku o jednorazowe świadczenie z tytułu urodzenia się dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu (Dz. U. z 2023 r. poz. 211).
Jednorazowe świadczenie nie przysługuje jeśli dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie (oznacza to dom pomocy społecznej, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, areszt śledczy, zakład karny, szkołę wojskową lub inną szkołę, jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne utrzymanie) albo w pieczy zastępczej. Jednorazowe świadczenie nie przysługuje również w przypadku urodzenia martwego dziecka.
Przygotowane na podstawie:
- ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (Dz. U. z 2023 r. poz. 1923 ze zm.),
- rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 26 stycznia 2023 r. w sprawie wzoru wniosku o jednorazowe świadczenie z tytułu urodzenia się dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu (Dz. U. z 2023 r. poz. 211).
