Co trzeba wiedzieć?

Świadczenie wspierające to świadczenie wypłacane co miesiąc osobie z niepełnosprawnością, pozwalające częściowo pokryć koszty związane ze zwiększeniem lub utrzymaniem niezależności i samodzielności, w tym koszty związane z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych.

Nie. Osoba z niepełnosprawnością sama decyduje, czy chce skorzystać z możliwości pobierania świadczenia wspierającego. Decyduje także o sposobie wykorzystania tego świadczenia.

Aby otrzymać świadczenie wspierające, trzeba:

• mieć ukończone 18 lat,
• mieszkać w Polsce przez okres, w którym otrzymują świadczenie wspierające,
• posiadać orzeczenie o niepełnosprawności lub o niezdolności do samodzielnej egzystencji,
• uzyskać decyzję o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia od Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności (od 70 do 100 punktów).

Zgodnie z przepisami, świadczenie wspierające przysługuje:

1. obywatelom polskim;
2. cudzoziemcom;
   • obywatelom Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Konfederacji Szwajcarskiej,
   • jeżeli wynika to z wiążących Rzeczpospolitą Polską dwustronnych umów międzynarodowych o zabezpieczeniu społecznym,
   • przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 127 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2023 r. poz. 519, 185 i 547), jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
   • posiadającym kartę pobytu z adnotacją "dostęp do rynku pracy", jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli państw trzecich, którzy uzyskali zezwolenie na pracę na terytorium państwa członkowskiego na okres nieprzekraczający 6 miesięcy, obywateli państw trzecich przyjętych w celu podjęcia studiów lub pracy sezonowej oraz obywateli państw trzecich, którzy mają prawo do wykonywania pracy na podstawie wizy,
   • przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
   • na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 139a ust. 1 lub art. 139o ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
   • w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa na warunkach określonych w art. 139n ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.
   • jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem cudzoziemców, którym zezwolono na pobyt i pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nieprzekraczający 9 miesięcy, chyba że dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej,
   • przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
   • na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 151 lub art. 151b ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
   • na podstawie wizy krajowej w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych, lub
   • w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej naukowca na warunkach określonych w art. 156b ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach
   • z wyłączeniem cudzoziemców, którym zezwolono na pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy, chyba że dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej,
   • przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, o których mowa w art. 10 ust. 1 lit. b, d, e lub f Umowy z dnia 24 stycznia 2020 r. o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz. Urz. UE L 29 z 31.01.2020, str. 7, z późn. zm.).

Świadczenie wspierające nie przysługuje jeżeli:

• osoba została umieszczona w domu pomocy społecznej, w rodzinnym domu pomocy, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;
• osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia o podobnym charakterze do świadczenia wspierającego, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
• na osobę, inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Jeśli jesteś osobą, której przysługuje świadczenie wspierające, możesz złożyć wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia w każdej chwili (I etap). Informacje na temat złożenia dokumentów znajdują się w zakładce ZŁOŻENIE DOKUMENTÓW – I etap.

Wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego do ZUS (II etap) można złożyć dopiero wtedy, gdy otrzymasz decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia.

Jednak to, kiedy będzie można złożyć wniosek o świadczenie wspierające do ZUS, będzie zależało od przyznanej liczby punktów w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia  oraz od tego, czy w związku ze sprawowaniem opieki nad osobą z niepełnosprawnościami jej opiekun pobiera świadczenia opiekuńcze.

Orzeczenia są wydawane przede wszystkim w oparciu o dokumentację medyczną.  Poziom potrzeby wsparcia jest ustalany w oparciu o konkretne kryteria oceny związane z funkcjonowaniem osoby. Poziom potrzeby wsparcia dla osoby z niepełnosprawnością określa komisja na podstawie obserwacji, wywiadu bezpośredniego oraz oceny jej funkcjonowania.

Nie. Prawo do złożenia wniosku o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia jest niezależne od stopnia niepełnosprawności. Zadaniem komisji ustalającej poziom potrzeby wparcia jest określenie jakie wsparcie potrzebna jest osobie w samodzielnym funkcjonowaniu.

Świadczenie wspierające może pobierać każda uprawniona osoba z niepełnosprawnościami, niezależnie od pobierania go przez innych członków rodziny.

Nie. Przepisy wykluczają prawo opiekuna osoby niepełnosprawnej do pobierania świadczenia opiekuńczego (tj. świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, zasiłku dla opiekuna) w tym samym czasie, gdy osoba z niepełnosprawnościami będzie otrzymywać własne świadczenie wspierające.

Przepisy wprowadzone zostały po to, żeby wyeliminować pobieranie świadczeń z budżetu państwa z tego samego tytułu, czyli z tytułu wsparcia osoby z niepełnosprawnością w jej funkcjonowaniu. 

Skorzystanie przez osobę z niepełnosprawnościami z prawa do własnego świadczenia wspierającego będzie wiązało się z tym, że jej opiekun utraci prawo do dotychczas pobieranego świadczenia pielęgnacyjnego. 

Nie. Złożenie przez osobę z niepełnosprawnością do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia (I etap) nie skutkuje wstrzymaniem wypłaty opiekunowi świadczenia pielęgnacyjnego (dotyczy to także specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna).

Dopiero złożenie przez osobę z niepełnosprawnością (lub osobę ją reprezentującą) wniosku o przyznanie świadczenia wspierającego do  ZUS (II etap) będzie wiązać się ze wstrzymaniem wypłaty opiekunowi tej osoby tzw. starego świadczenia pielęgnacyjnego (specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna).

Uchylenie opiekunowi decyzji dotyczącej tzw. starego świadczenia pielęgnacyjnego (specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna) nastąpi po przyznaniu przez ZUS osobie z niepełnosprawnością świadczenia wspierającego. Ważne jest, że uchylenie przez gminę decyzji przyznającej tzw. stare świadczenie pielęgnacyjne (specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna) nastąpi od dnia, od którego ZUS przyznał osobie z niepełnosprawnością świadczenie wspierające.

Należy we wniosku składanym elektronicznie do ZUS zaznaczyć, że wnioskuje się o przyznanie świadczenia wspierającego bez wyrównania, a jedynie np. od miesiąca złożenia wniosku lub od kolejnego miesiąca (takie możliwości wyboru daje internetowy formularz wniosku o świadczenie wspierające).

Świadczenie wspierające przyznawane jest osobie z niepełnosprawnością na podstawie wniosku do ZUS. Wniosek o świadczenie może złożyć zarówno osoba z niepełnosprawnością, jak i osoba działająca w jej imieniu. W momencie śmierci, osoba fizyczna traci status podmiotu prawa, co oznacza, że przestaje posiadać zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych.

W związku z tym wygasają wszelkie prawa i obowiązki związane ze zmarłym, a także pełnomocnictwa, które ta osoba wcześniej udzieliła.

To oznacza, że jeśli przed śmiercią osoby z niepełnosprawnością nie został złożony wniosek do ZUS o świadczenie wspierające, to nie może go złożyć inna osoba. Osoba wspólnie zamieszkująca i gospodarująca z osobą z niepełnosprawnością nie ma możliwości skutecznego ubiegania się o przyznanie niezrealizowanego świadczenia wspierającego, nawet jeśli osoba z niepełnosprawnością otrzymałaby decyzję o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia i przyznana byłaby odpowiednia liczba punktów uprawniających do świadczenia (nawet jeśli ta decyzja byłaby ostateczna w momencie śmierci osoby z niepełnosprawnością).

Podstawa prawna

• art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeksu postępowania administracyjnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 572) „Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości albo w części, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części"
• art. 28. ust. 2 ustawy z dnia  7.07.2023 r. o świadczeniu wspierającym (t. j. Dz. U. poz. 1429 z późn. zm.) „Jeżeli osoba, której ma zostać ustalone prawo do świadczenia wspierającego, nie posiada decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia.".