Nieodpłatna pomoc prawna

Zgodnie z ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 roku o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej zadania polegające na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej są zadaniami zleconymi z zakresu administracji rządowej realizowanymi przez powiat w porozumieniu z gminami albo samodzielnie. –

Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje:

poinformowanie osoby fizycznej, zwanej dalej „osobą uprawnioną”, o obowiązującym stanie prawnym oraz przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach, w tym w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub sądowoadministracyjnym lub
wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego, lub
sporządzenie projektu pisma w sprawach, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowoadministracyjnym, lub
nieodpłatną mediację (w 2019 roku fakultatywnie, a od 2020 roku obligatoryjnie), lub
sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowoadministracyjnym oraz poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem

Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie

Poradnictwo obywatelskie obejmuje działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierza do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu. W razie potrzeby, sporządza się wspólnie z osobą uprawnioną plan działania i wspomaga jego realizacje. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje między innymi porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. W zakres poradnictwa obywatelskiego może wchodzić również nieodpłatna mediacja.

Nieodpłatna mediacja

Mediacja to „dobrowolny i poufny proces, w którym fachowo przygotowana, niezależna bezstronna osoba, za zgodą stron pomaga im poradzić sobie z konfliktem” („Standardy prowadzenia mediacji i postępowania mediatora" uchwalone przez Społeczną Radę do spraw ADR powołaną przy Ministerstwie Sprawiedliwości).

Szczegółowe informacje dotyczące nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji można odnaleźć na stronie poświęconej darmowej pomocy prawnej stworzonej przez Ministerstwo Sprawiedliwości (link: https://darmowapomocprawna.ms.gov.pl/pl/ )

Osoby uprawnione do korzystania

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz z nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego może skorzystać każda osoba, której nie stać na uzyskanie odpłatnej porady i która złoży stosowne oświadczenie. Porady co do zasady udzielane są podczas osobistej wizyty w punkcie.

Osoby, które ze względu na niepełnosprawność ruchową nie są w stanie przybyć do punktu lub doświadczają trudności w komunikowaniu się mogą uzyskać nieodpłatne porady również za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość (telefon, internet), przez zorganizowanie wizyty w ich miejscu zamieszkania lub w miejscu wyposażonym w urządzenie ułatwiające porozumiewanie się z osobami doświadczającymi trudności w komunikowaniu się lub w miejscu, w którym zapewnia się możliwość skorzystania z pomocy tłumacza języka migowego.

Lista organizacji pozarządowych uprawnionych do prowadzenia punktów na obszarze województwa

Zgodnie z art. 11d ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 roku o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej wojewoda prowadzi listę organizacji pozarządowych uprawnionych do prowadzenia punktów w zakresie nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, nieodpłatnej mediacji na obszarze województwa.

1) Nieodpłatna pomoc prawna

O wpis na listę w zakresie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej mogą się obiegać organizacje pozarządowe, które łącznie spełniają następujące warunki:

posiada co najmniej dwuletnie doświadczenie w wykonywaniu zadań wiążących się z udzielaniem porad prawnych, informacji prawnych lub świadczeniem poradnictwa obywatelskiego;
posiada umowę zawartą z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub osobą, o której mowa w art. 11 ust.3 pkt 2, oraz mediatorem, o którym mowa w art. 4a ust. 6;
daje gwarancję należytego wykonania zadania, w szczególności w zakresie zapewnienia:
1. poufności w związku z udzielaniem nieodpłatnej pomocy prawnej i jej dokumentowaniem,
2. profesjonalnego i rzetelnego udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej,
3. przestrzegania zasad etyki przy udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, w szczególności w sytuacji, gdy zachodzi konflikt interesów;
opracowała i stosuje standardy obsługi i wewnętrzny system kontroli jakości udzielanej nieodpłatnej pomocy prawnej.

2) Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie

O wpis na listę w zakresie świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, może ubiegać się organizacja pozarządowa, która łącznie spełnia następujące warunki:

posiada co najmniej dwuletnie doświadczenie w wykonywaniu zadań wiążących się ze świadczeniem poradnictwa obywatelskiego, nabyte w okresie pięciu lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku, lub co najmniej dwuletnie doświadczenie w wykonywaniu zadań wiążących się z udzielaniem porad prawnych, informacji prawnych lub świadczeniem nieodpłatnego poradnictwa;
posiada umowę zawartą z doradcą oraz mediatorem, o którym mowa w art. 4aust. 6;
daje gwarancję należytego wykonania zadania, w szczególności w zakresie zapewnienia:
1. poufności w związku ze świadczeniem nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i jego dokumentowaniem,
2. profesjonalnego i rzetelnego świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego,
3. przestrzegania zasad etyki przy świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, w szczególności w sytuacji, gdy zachodzi konflikt interesów;
opracowała i stosuje standardy obsługi i wewnętrzny system kontroli jakości świadczonego nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

3) Nieodpłatna mediacja

O wpis na listę w zakresie prowadzenia nieodpłatnej mediacji, może ubiegać się organizacja pozarządowa, która łącznie spełnia następujące warunki:

posiada co najmniej dwuletnie doświadczenie w wykonywaniu zadań wiążących się z prowadzeniem mediacji;
posiada umowy zawarte z co najmniej trzema mediatorami, o których mowa w art. 4a ust. 6;
daje gwarancję należytego wykonania zadania, w szczególności w zakresie zapewnienia:
1. poufności w związku z prowadzeniem nieodpłatnej mediacji i jej dokumentowaniem,
2. profesjonalnego i rzetelnego prowadzenia nieodpłatnej mediacji
3. przestrzegania zasad etyki przy prowadzeniu nieodpłatnej mediacji, w szczególności w sytuacji, gdy zachodzi konflikt interesów;
opracowała i stosuje standardy obsługi i wewnętrzny system kontroli jakości prowadzonej nieodpłatnej mediacji.

O wpis na listę nie mogą ubiegać się organizacje pozarządowe, które w okresie dwóch lat poprzedzających złożenie wniosku o wpis nie rozliczyły się z dotacji przyznanej na wykonanie zadania publicznego lub wykorzystały dotację niezgodnie z celem jej przyznania, jak również te organizacje pozarządowe, z którymi starosta rozwiązał umowę. Termin dwóch lat biegnie od dnia rozliczenia się z dotacji i zwrotu nienależnych środków wraz z odsetkami albo rozwiązania umowy.

Wojewoda wydaje decyzję w przedmiocie wpisu organizacji pozarządowej na listę na jej wniosek (wzór wniosku do pobrania poniżej).

Odmowa wpisu na listę organizacji pozarządowej, która nie spełnia określonych warunków następuje w drodze decyzji.

Organizacje pozarządowe ubiegające się o wpis na listę organizacji pozarządowych uprawnionych do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, nieodpłatnej mediacji zobowiązane są do uiszczenia opłaty skarbowej od wydania decyzji w wysokości 10 zł na rachunek bankowy o numerze 94 1020 4027 0000 1602 1262 0763 prowadzony przez PKO Bank Polski S.A. na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) oraz art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1000 z późn. zm.) w związku z art. 11d ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2019 r. poz. 294).

Zgodnie art. 11d ust. 10 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 roku o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2019 r. poz. 294 i z 2020 r. poz. 875 oraz 1086), organizacja pozarządowa wpisana na listę corocznie do dnia 30 września przekazuje wojewodzie aktualną listę osób, o której mowa w ust. 8 pkt 2, a w zakresie świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego przekazuje, poza listą o której mowa w zdaniu pierwszym, zaświadczenia, o których mowa w ust. 9 oraz zaświadczenia potwierdzające uczestnictwo w kursie doszkalającym, o którym mowa w art. 11a ust. 2, przez doradców o których mowa w ust. 8 pkt 2, w okresie roku poprzedzającego przekazanie aktualnej listy osób, o której mowa w ust. 8 pkt 2.