Aleksandra Markwitz-Bielerzewska

Pseudonim: „Klio”

urodzona 14 maja 1919 roku w Poznaniu
zmarła 14 września 2007 roku w Poznaniu

Uhonorowana: Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Oświęcimskim, Krzyż Zasługi dla ZHP z Rozetą z Mieczami.

  • Harcerka. W połowie 1939 roku powołana do Pogotowia Harcerek. W czasie okupacji w konspiracyjnej organizacji Akademickie Koło Harcerskie, która podlegała Komendzie Chorągwi Wielkopolskiej Szarych Szeregów. Prowadziła tajne nauczanie. Organizowała pomoc dla więźniów Fortu VII w Poznaniu, jeńców, wywiezionych na prace przymusowe do Rzeszy. Aresztowana 18 lutego 1944 roku przeszła obóz karno-śledczy w Żabikowie, obozy koncentracyjne Ravensbrück, Buchenwald. Uciekła podczas „marszu śmierci”. 30 maja 1945 roku wróciła do Poznania.
  • Porucznik rezerwy

Patrzyłyśmy na mur okalający obóz [Ravensbrück], przekroczyłyśmy jego bramę. Ale nie wiedziałyśmy jeszcze, że tam – w obozie – zetkniemy się z konspiracyjną drużyną harcerską „Mury”. Odnajdą nas już za parę godzin. Już nie będziemy samotne w wielotysięcznym tłumie. Będziemy kolejnym zastępem  „Murów” - „Kielniami”. Na hasło: „Czuwaj” odpowiemy: „Przetrwamy i pomożemy innym przetrwać” - bo taki był odzew „Murów”.

Aleksandra Markwitz-Bielerzewska „Wspomnienia więźniarki Żabikowa”

Biografia

Rodowita poznanianka. Pochodziła z inteligenckiej rodziny, jej ojciec Aleksander był lekarzem, powstańcem wielkopolskim, matka Maria wywodziła się ze znanej, patriotycznej rodziny Palaczów.  Przed wojną Aleksandra ukończyła Gimnazjum Żeńskie im. Królowej Jadwigi w Poznaniu. Studiowała ukochaną historię na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego. Działaczka harcerska. Udzielała się w Akademickim Kole Harcerskim im. Heliodora Święcickiego. Od 1939 roku należała do Organizacji Harcerek, tam też ukończyła kurs szkoleniowy Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.

W pierwszych dniach września 1939 roku pełniła harcerską służbę  w miejscu zamieszkania. Po wkroczeniu Niemców do Poznania, wspólnie z Krystyną Frysztak, zniszczyły dokumentację AKH, kartoteki osobowe. Od początku wojny zaangażowana w konspiracyjne harcerstwo Szare Szeregi. W latach 1940-1944 zatrudniona w księgowości niemieckiej firmy Ostdeutscher Eisenhandel GmbH w Poznaniu. Prowadziła tajne nauczanie. Utworzyła zastęp „Biedronki” dla dzieci i młodzieży,  następnie „Koniczynki” dla dziewczynek w wieku 12-14 lat. Zastępy uczyły się, czytali polskich pisarzy, obchodzili rocznice patriotyczne m.in. Święto Niepodległości 11 listopada, Konstytucji 3 Maja.

18 lutego 1944 roku aresztowano ja w domu w czasie lekcji z uczniem. Przeszła ciężkie śledztwo w siedzibie Gestapo – Domu Żołnierza. Następnie przetrzymywano ją w obozie karno-śledczym w Żabikowie. Po kilku miesiącach przetransportowano do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Tam przystąpiła do organizacji obozowej Tajna Drużyna Harcerska „Mury”. Pod koniec wojny trafiła do obozu w Lipsku, który był filią KL Buchenwald. Wykazując się ogromną brawurą i odwagą zbiegła z tzw. marszu śmierci. Do Poznania wróciła w końcu maja 1945 roku.

Kontynuowała studia historyczne, ukończyła je w 1947 roku. Na początku lat 50. zamieszkała w Szczecinie, pracowała na stanowisku kustosza Muzeum Pomorza Zachodniego. 27 lipca 1952 roku wyszła za mąż za Dobiesława Bielerzewskiego. Tego samego roku wróciła do Poznania. Do emerytury w 1973 roku była kierowniczką biblioteki w Instytucie Technologii Drewna.

Po 1956 roku zaangażowała się ponownie w harcerstwo. Pełniła funkcję instruktorki w Harcerskiej Służbie Informacyjnej, została członkinią Komisji Historycznej Wielkopolskiej Chorągwi ZHP. W 1973 roku została mianowana harcmistrzem. Po 1989 roku była wielką orędowniczką utworzenia Środowiska  Szarych Szeregów w strukturach wielkopolskiego okręgu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Została też pierwszą przewodniczącą środowiska.

Zmarła 14 września 2007 roku w Poznaniu. Spoczywa w Kwaterze Akowskiej na cmentarzu junikowskim.

Opracowano na podstawie: książki Aleksandry Markwitz-Bielerzewskiej „Wspomnienia więźniarki Żabikowa”, „Polskie Państwo Podziemne w Wielkopolsce. 1939–1945”

Galeria