Szczątki 25 obrońców zamku w Gołańczy, poległych podczas walk z wojskami szwedzkimi, uroczyście pochowano dziś na cmentarzu przykościelnym w tej miejscowości. Hołd bohaterom i należny szacunek oddał wojewoda wielkopolski Zbigniew Hoffmann, władze samorządowe oraz mieszkańcy gminy.
3 maja 1656 roku podczas nierównej walki z nacierającymi wojskami szwedzkimi obrońcy zamku w Gołańczy zostali pokonani. Ci, którzy nie polegli podczas walki, zostali wymordowani tuż po zdobyciu zamku. Ciała 25 osób zostały bezładnie zrzucone do dołu wykopanego przez Szwedów na zamkowym przygródku. Wobec zupełnego zniszczenia Gołańczy i prawdopodobnej rzezi mieszkańców wiedza o miejscu ich pochówku zaginęła, choć w podaniu ludowym i literaturze pięknej zachowała się pamięć o bohaterskiej obronie.
Zapomniana mogiła obrońców Gołańczy została odkryta podczas badań archeologicznych zamku gołanieckiego prowadzonych przez archeologów – dra Artura Różańskiego i Tomasza Olszackiego przy udziale antropologa, dr Sylwii Łukasik. Zbiorowa mogiła w Gołańczy jest z jednej strony świadectwem historii, z drugiej - realnego bohaterstwa i ofiary ludzi różnych stanów, a wreszcie, jednym z pierwszych pewnie zidentyfikowanych na ziemiach polskich świadectw brutalności i bestialstwa wojny nowożytnej.
